توکن حاکمیتی گونهای از رمزارزها هستند که به دارندگان آن حق رأی‌دادن درباره پروژه بلاکچینی را میدهند. کاربران با استفاده از این توکن‌ها امکان مشارکت فعال در مدیریت پروژههای غیرمتمرکز را پیدا می‌کنند. هدف اصلی توکنهای حاکمیتی تصمیمگیری غیرمتمرکز و دادن حق نظر به کاربران در نحوه اجرای پروژه است.
جامعه کاربران می‌توانند از این توکن‌ها برای تأثیرگذاری مستقیم در جهت‌گیری پروژه و ویژگی‌های پروتکل بلاکچین استفاده کنند؛ ازجمله رأی‌دادن درباره تغییرات روی واسط کاربری، کارمزدها، تقسیم پاداش‌ها و حتی تغییر کدهای پایه‌ای پروژه.
اگرچه اکثر توکنهای اقتصاد غیرمتمرکز (دیفای) توکنهای حاکمیتی هستند، رأی‌دادن تنها ویژگی آن‌ها نیست؛ زیرا دارندگان این توکن‌ها می‌توانند از آن‌ها برای وامگرفتن و استیک‌کردن و کسب درآمد از کِشت سود (ییلد فارمینگ) استفاده کنند. باوجوداین، نقش اساسی توکنهای حاکمیتی «توزیع قدرت» است.
توکن حاکمیتی پدیده نسبتاً جدیدی است و بهره‌وری آن هنوز جای بحث دارد. بعضی از کارشناسان اعتقاد دارند که این توکن‌ها کلید غیرمتمرکزسازی هستند و عده‌ای دیگر معتقدند که این کار باعث متمرکزسازی بین گروه کوچکی از دارندگان توکن می‌شود.
در این مقاله از بلاگ تترلند، توکن حاکمیتی و نحوه کارکرد آن را بررسی و تعدادی از توکنهای حاکمیتی برتر را معرفی می‌کنیم.
توکن حاکمیتی چیست؟
توکن حاکمیتی (Governance Token) به‌عنوان زیربنای ایجاد حاکمیت غیرمتمرکز در سازمان خودگران غیرمتمرکز (DAO) و پروژههای دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp) به‌کار می‌رود. کاربرانی که در جامعه کاربران پروژه بسیار مشارکت کنند و به‌صورت مستمر وفاداری خود را نشان دهند، از توکنهای حاکمیتی آن پروژه پاداش می‌گیرند.
سپس، هولدرها روی تصمیم‌های مهم رأی‌گیری می‌کنند تا مطمئن شوند پروژه‌ها به‌طورمؤثر پیشرفت می‌کنند. به‌طورکلی، افراد از قراردادهای هوشمند برای مدیریت و اعمال آراء به‌صورت خودکار استفاده می‌کنند. هر پروژه مجموعه‌ای از قوانین مربوط به توکنهای حاکمیتی خاص خود را دارد. این توکن‌ها با استفاده از روش‌های محاسباتی متنوع بین اعضای سازنده پروژه و سرمایه‌گذاران و کاربران تقسیم می‌شود.
از برخی از توکن‌ها برای رأی‌گیری در تعدادی از موضوعات حاکمیتی محدود استفاده می‌شود؛ در‌حالی‌که بقیه توکن‌ها را می‌توان در موضوعات گسترده‌تر شامل توسعه به‌روزرسانی‌ها تا بازبینی قرارداد هوشمند به‌کار برد. به‌همین‌ترتیب، برخی از توکن‌ها می‌توانند بازده مالی ایجاد کنند و برخی دیگر نه. در‌ادامه، دو توکن حاکمیتی معروف را بررسی می‌کنیم.
توکن حاکمیتی میکر (MKR)
میکردائو (MakerDAO) توکنی مبتنی‌بر اتریوم و جزو اولین توکنهای حاکمیتی ایجاد شده است. استیبل کوین میکردائو دای (DAI) نام دارد. دارندگان MKR خود پروتکل میکردائو را مدیریت می‌کنند. در این پلتفرم، هر توکن معادل یک رأی است و تصمیم‌ها بر‌مبنای بیشترین آرای کسب‌شده گرفته می‌شوند.
ازجمله موضوعاتی که دارندگان توکن میکردائو می‌توانند درباره‌اش تصمیم بگیرند، کارمزد و قوانین و تعیین اعضای تیم است. هدف نهایی این توکن حاکمیتی حفظ ثبات و شفافیت و بهره‌وری استیبل کوین دای است.
توکن حاکمیتی کامپاوند (COMP)
نمونه‌ای دیگر از توکن حاکمیتی رمزارز کامپاوند (Compound) است؛ پروتکلی دیفای که امکان وامگرفتن و وام‌دادن ارزهای دیجیتال را برای کاربران فراهم میکند. دارندگان توکن COMP می‌توانند با استفاده از آن برای تصمیمگیری درباره موضوعات مهم پروتکل کامپاوند استفاده کنند.
تعدادی از کاربران توکن کامپاوند براساس میزان فعالیت در شبکه کامپاوند، توکن COMP پاداش می‌گیرند. کاربران هر‌چه‌بیشتر وام دهند و وام بگیرند، توکنهای COMP بیشتری پاداش می‌گیرند. در سال ۲۰۲۰، کامپاوند کلید ادمین شبکه را کاملاً آزاد کرد و درحال‌حاضر، پروژه را صاحبان توکن کنترل می‌کنند.
تفاوت توکن حاکمیتی و توکن کاربردی چیست؟
توکنهای کاربردی (Utility Token) دارایی‌های دیجیتالی هستند که برای اهداف خاص مانند پرداخت کارمزد یا دستیابی به خدمات یا محصولات خاصی استفاده می‌شوند؛ اما توکنهای حاکمیتی به دارندگان آن امکان میدهند تا درباره پروژه بلاکچینی اظهارنظر کنند.
توکن کاربردی معمولاً به بلاکچین بومی یا پلتفرم رمزارزی محدود است که در آن خریده شده است. توکن BNB مثال مناسبی از توکن کاربردی است. از این توکن برای پرداخت کارمزد در سکوی تبادل بایننس و پرداخت ورودی لانچ‌پد بایننس و رأی‌گیری درباره فهرست‌شدن توکنهای جدید استفاده می‌شود.
تفاوت اصلی توکن کاربردی با توکن حاکمیتی این است که حامل هیچ‌گونه قدرت حاکمیتی نیست. این توکن‌ها چندمنظوره هستند و در انجام تراکنش استفاده می‌شوند؛ اما توکنهای حاکمیتی کاربردهای خاصی مانند وام‌گیری و استیکینگ دارند.
مزایا و معایب توکنهای حاکمیتی
به‌نوشته کوین‌تلگراف، توکنهای حاکمیتی راهی مناسب برای غیرمتمرکز‌کردن پروژه و تشویق کاربران است؛ اما ممکن است پیچیده باشد و از آن سوءاستفاده شود. یکی از مزایای اصلی توکن حاکمیتی در غیرمتمرکزسازی است. درحقیقت، توسعه‌دهندگان فقط با این روش می‌توانند غیرمتمرکز‌بودن را در اکوسیستم دیفای پیاده‌سازی کنند؛ زیرا بدون این توکن‌ها، راه دیگری برای مشارکت افراد در پروژه وجود ندارد.
مزیت دیگر توکن حاکمیتی ایجاد مشوق برای کاربران با مشارکت‌دادن دائمی آنان است. برای مثال، اگر کاربری توکن COMP را نگه‌داری کند، می‌خواهد برای به‌دست‌آوردن توکن COMP بیشتر از پلتفرم کامپاوند استفاده کند. این کار با ایجاد حلقه‌ای باعث تشویق کاربران به استفاده از پلتفرم و افزایش ارزش آن خواهد شد. مدل‌های حاکمیتی امکان توسعه مؤثرتر را فراهم می‌کنند؛ زیرا توسعه‌دهندگان روی خواسته‌های کاربران کار می‌کنند و وقت کمتری روی ویژگی‌های غیرضروری می‌گذارند.
توکنهای حاکمیتی معایبی نیز دارند. یکی از معایب آن‌ها این است که ممکن است پیچیده باشند و کاربران به‌سختی بتوانند نحوه کارکردشان را درک کنند. در‌صورت درک نادرست کاربران، این پیچیدگی ممکن است باعث تمایل‌نداشتن آنان به مشارکت در تصمیم‌های حاکمیتی شود.
عیب دیگر توکن حاکمیتی سوءاستفاده برخی افراد از قدرت است. اگر کسی تعداد زیادی توکن حاکمیتی داشته باشد، ممکن است از آن به‌نفع خود بهره بگیرد و موجب تصمیم‌هایی شود که به‌نفع کلی پلتفرم نباشد. همچنین در‌صورت پاسخ‌گونبودن و اتخاذ تصمیم‌های نادرست، کسی مسئولیت آن را برعهده نخواهد گرفت.
نحوه خرید توکن حاکمیتی COMP و MKR
برای خرید توکنهای حاکمیتی کامپاوند و میکردائو، می‌توانید از مبدل تترلند استفاده کنید. برای این منظور، کافی است پس از واریز تومان یا تتر، از پیشخوان کاربری وارد مبدل شوید و بعد از انتخاب توکن مدنظر و مقدار آن، تنها با یک کلیک COMP یا MKR بخرید.
توکنهای خریده‌شده در مبدل به‌صورت آنی به کیف‌پول تتری شما واریز می‌شود. ناگفته نماند کارمزد مبدل تتری رایگان است. همچنین برای مشاهده قیمت لحظه‌ای رمزارز کامپاوند و میکردائو به تومان یا تتر، می‌توانید به «فهرست نرخ رمزارزها» در تترلند مراجعه کنید.
جمع‌بندی
توکن حاکمیتی ابزاری قوی برای مشارکت‌دادن دارندگان توکن در توسعه پروژه‌هاست و بهره‌وری آن را افزایش می‌دهد. گفتنی است این توکن‌ها را می‌توان خریدوفروش یا مبادله یا استیک کرد؛ به‌همین‌دلیل، راهی مناسب برای کسب درآمد هستند.
استیک‌کردن توکنهای حاکمیتی مزایای دیگری نیز دارد؛ ازجمله افزایش دسترسی به خدمات ارائه‌شده و کسب قسمتی از بهره پروتکل. ازاین‌رو، داشتن توکن حاکمیتی مانند داشتن سهمی از سود کسب‌شده است.
پرسش‌های متداول
۱. توکن حاکمیتی چیست؟
توکنهای حاکمیتی گونهای از ارزهای دیجیتال هستند که به کاربران امکان تصمیمگیری درباره پروژههای بلاکچینی را میدهند.
۲. معروفترین توکنهای حاکمیتی کداماند؟
رمزارز میکر (MKR) جزو اولین توکنهای حاکمیتی است. رمزارز دیگر کامپاوند (COMP) نام دارد که امکان تصمیمگیری در پروتکل کامپاوند را برای کاربران فراهم میکند.
