اتریوم یکی از شبکه‌های بلاکچین بزرگ و پرکاربرد و ازجمله پروژه‌‌های منبع‌باز مهم جهان است. این پروژه از زمان اولین انتشار خود در سال ۲۰۱۵، به‌سمت هدف نهایی‌اش، یعنی تبدیل‌‌شدن به کامپیوتر جهانی غیرمتمرکز، گام برداشته است.
این کامپیوتر غیرمتمرکز می‌تواند روزی جایگزین بسیاری از برنامه‌های متمرکز مورد‌استفاده در زندگی روزمره باشد. در این مقاله، به‌اختصار درباره اتریوم و کاربردهای آن، بهویژه نسخه جدیدش، یعنی اتریوم ۲.۰ یا سرنیتی صحبت خواهیم کرد.
آشنایی با اتریوم و کاربردهای آن
اتریوم بستری غیرمتمرکز برای اجرای قراردادهای هوشمند است. در این شبکه احتمال از‌کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی این شبکه اجرا می‌شوند، تقریباً صفر است. هدف اتریوم این است که برای انجام امور زندگی‌مان به بانک و شرکت و نهاد دیگری به‌جز خودمان نیاز نداشته باشیم.
اتریوم پایه و اساس شروع عصر تاریخی جدید برای اینترنت است:
- اینترنتی که پول و مبادلات مالی جزئی از ساختار آن است.
- اینترنتی که کاربران مالک داده‌های خود هستند و به اپلیکیشن‌های آن‌ها سرک کشیده نمی‌شود و اطلاعاتشان نیز نمی‌تواند سرقت شود.
- اینترنتی که همه افراد به سیستم مالی باز و روشن دسترسی دارند.
- اینترنتی که روی زیربنایی بی‌طرف و با دسترسی آزاد ساخته شده است که هیچ شخص یا نهادی آن را کنترل نمی‌کند.
مانند سایر بلاکچین‌ها، اتریوم هم رمز‌ارزی وابسته به خود به نام اتر (Ether به‌اختصار ETH) دارد.
رمزارز اتریوم
اتر ارز دیجیتالی است که در مواردی شبیه بیتکوین عمل می‌کند. این رمز ارز کاملاً دیجیتال است و می‌تواند خیلی سریع به هر‌کس و در هر‌کجای دنیا ارسال شود. ناگفته نماند که تولید آن تحت‌کنترل هیچ دولت یا سازمانی نیست؛ پس مسلماً غیرمتمرکز است.
در تمام دنیا، مردم برای پرداخت‌های خود یا حتی وثیقه از اتر استفاده می‌کنند. بااینحال برخلاف سایر بلاکچین‌ها، اتر قابلیت‌های خیلی بیشتری دارد. این پلتفرم برنامه‌ریزی‌شدنی است؛ یعنی توسعه‌دهندگان می‌توانند برای ساخت انواع جدیدی از اپلیکیشن‌ها از آن استفاده کنند.
این برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز (dapps) مطمئن‌اند؛ یعنی به‌‌محض بارگذاری روی اتریوم، همواره طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده کار می‌کنند. آن‌ها با ایجاد انواع جدیدی از برنامه‌های کاربردی مالی، می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را کنترل کنند.
بلاکچین اتریوم از زمان پیدایش تاکنون به‌روزرسانی‌هایی را تجربه کرده است:
- Homestead، مارس۲۰۱۶
- Metropolis: Byzantium، اکتبر۲۰۱۷
- Metropolis: Constantinople، فوریه۲۰۱۹
- Istanbul، دسامبر۲۰۱۹
- Ethereum 2.0 (این نسخه قرار است در ۳ فاز مختلف منتشر شود و فاز صفر آن در همین سال یعنی ۲۰۲۰، عرضه خواهد شد)
بعد از آشنایی کلی با اتریوم، به‌سراغ جدیدترین به‌روزرسانی آن، یعنی اتریوم ۲.۰ می‌رویم.
اتریوم ۲.۰ چیست؟
اتریوم ۲.۰ (Eth2 یا سرنیتی) جدیدترین به‌روزرسانی نسخه اصلی اتریوم است که با هدف سرعت‌بخشیدن به استفاده و کارکرد اتریوم از‌طریق بهبود عملکرد آن طراحی شده است.
دنی رایان، یکی از محققان برجسته حوزه اتریوم، اهداف طراحی سرنیتی را غیرمتمرکزسازی، انعطاف پذیری، امنیت، سادگی و ماندگاری طولانی می‌داند.
ویژگی‌های اتریوم ۲.۰
وقتی با واژه به‌روزرسانی مواجه می‌شویم، انتظار داریم علاوه‌بر اصلاح ضعف‌های نسخه‌های پیشین، تغییرات جدیدی نیز مشاهده کنیم. جدیدترین به‌روزرسانی اتریوم دو ویژگی جدید دارد:
اثبات سهام
در‌حال‌حاضر، اتریوم ۱.۰ از سازوکار اجماع اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند؛ اما در اتریوم ۲.۰، مکانیزم اجماع این ارز دیجیتال اثبات سهام (PoS) خواهد بود. اثبات کار از قدرت محاسباتی فیزیکی (ماینرها) و الکتریسیته برای ساختن بلوک در بلاکچین بهره می‌گیرد. این در حالی است که اثبات سهام از اعتبارسنج‌ها و ذخیره رمزارز خود، یعنی اتر، کمک می‌گیرد.
زنجیره شارد
زنجیره شارد مکانیزم مقیاس‌پذیری است که توان بلاکچین اتریوم را بسیار بهبود می‌دهد. در‌حال‌حاضر، داشتن زنجیره واحد ساخته‌شده از بلوک‌های متوالی، بسیار ایمن است و تأیید اطلاعات را آسان می‌کند.
بااینحال، در این شبکه هر گره کامل (فولنود) باید در تأیید تمام تراکنش‌ها در بلوک‌های متوالی شرکت کند. این موضوع می‌تواند بر توانایی تأیید سریع تراکنش‌ها تأثیرگذار باشد و باعث کُندی شبکه شود؛ بهویژه زمانی‌که تعداد تراکنش‌ها فراوان است. زنجیره شارد مکانیزمی است که از‌طریق آن بلاکچین اتریوم به چند بخش تقسیم می‌شود. بنابراین، مسئولیت پردازش داده‌ها بین بسیاری از گره‌ها تقسیم خواهد شد.
نقشه راه و فازهای اتریوم ۲.۰
برنامه‌ریزی شده است که این ارز دیجیتال حداقل در سه فاز اجرا شود: فازهای ۰ و ۱ و ۲. فاز صفر در سال ۲۰۲۰ و فازهای ۱ و ۲ در سال‌های بعدی منتشر خواهند شد.
فاز صفر
این فاز دربرگیرنده اجرای «زنجیره بیکن» یا «بیکن چین» (Beacon Chain) است. بیکن چین مکانیزم اثبات سهام را برای خودش و همه زنجیرههای شارد مدیریت خواهد کرد.
نکته: زنجیره فعلی اتریوم (اثبات کار) نیز برای جلوگیری از به‌وجود‌آمدن شکاف در پیوستگی داده‌ها، به کار خود ادامه خواهد داد.
فاز یک
تاریخ بهره‌برداری از فاز ۱، سال آینده، یعنی ۲۰۲۱، اعلام شده است. مهم‌ترین اتفاقی که در این فاز خواهد افتاد، ادغام زنجیرههای شارد است. زنجیرههای شارد کلید اصلی مقیاس‌پذیری اتریوم در آینده هستند؛ زیرا امکان عبور تراکنش موازی را فراهم می‌کنند. ۶۴ زنجیره در فاز ۱ مستقر می‌شوند؛ بنابراین، سرعت پردازش تراکنش‌ها و داده‌ها در این ارز دیجیتال، حداقل حدود ۶۴ برابر سریع‌تر از نسخه قبلی آن خواهد بود.
فاز دو
این فاز که قرار است در سال ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲ منتشر شود، جایی است که عملکرد کل سیستم به‌صورت هم‌زمان آغاز خواهد شد. امکان انتقال زنجیره شارد از ظروف داده ساده به حالت زنجیرههای ساختاریافته و قراردادهای هوشمند، مجدداً فراهم خواهد شد.
همچنین، اضافه‌کردن حساب‌های اتر و قابلیت انتقال و برداشت، پیاده‌سازی انتقال‌ها در شاردهای متقاطع، فراخوان قراردادها، ایجاد محیط‌هایی برای اجرای برنامه‌های مقیاس‌پذیر در بستر این رمزارز و وارد‌کردن زنجیره اتریوم ۱.۰ در یکی از شاردهای اتریوم ۲.۰ برای پایان‌دادن به فعالیت مکانیزم اثبات کار را شاهد خواهیم بود.
جمع‌بندی
در سال‌های اخیر، اتریوم بارها در اکوسیستم بلاکچین محل بحث و بررسی بوده است. اثبات سهام و زنجیره شارد پیشرفت درخورتوجهی در مقیاس‌پذیری و امنیت و قابلیت دسترسی به‌ارمغان خواهند آورد.
برای دارندگان اتر، اتریوم ۲.۰ فرصتی جدید برای مشارکت و دریافت پاداش به‌منظور حفظ شبکه فراهم می‌کند. بلاکچین اتریوم پس از این نسخه پایان نخواهد یافت و در سال‌های بعد از فاز ۲، فرصت‌های بیشتری برای افزایش دسترسی و عملکرد شبکه اتریوم وجود خواهد داشت.
منبع: تترلند
