صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges به‌اختصار DEX) به صرافی‌هایی گفته می‌شود که معامله و خرید ارز دیجیتال در آن‌ها مستقیماً بین کیف پول دو کاربر انجام می‌شود. این امر ممکن است با ورودی محدود (در‌صورت وجود) از سمت شخص ثالث همراه باشد.
معاملات و خرید ارز دیجیتال در صرافی غیرمتمرکز می‌توانند کمی پیچیده‌تر باشند و همیشه ارزهای مدنظر شما را نداشته باشند. بااین‌حال، با پیشرفت فناوری به‌خوبی می‌توانند به اجزای اصلی در حوزه ارزهای رمزپایه تبدیل شوند. از روزهای ابتدایی پیدایش بیتکوین، صرافی‌ها نقشی اساسی در تطبیق خریداران ارزهای رمزپایه با فروشندگان ایفا کرده‌اند.
به‌طور سنتی، کاربران متمرکز بر این زمینه تسلط دارند. باوجوداین، به‌دنبال ظهور انبوهی از فناوری‌های جدید در بازار خرید ارز دیجیتال که به‌سرعت درحال تغییر و تحول است، امکانات صرافی غیرمتمرکز رو به افزایش است. در این مقاله، قصد داریم درباره صرافی غیرمتمرکز (DEX)، صرافی‌های تجاری‌ای که به واسطه نیازی ندارند، صحبت کنیم.
تعریف صرافی‌های غیرمتمرکز
از‌نظر تئوری، هر مبادله نظیربه‌نظیر می‌تواند تجارت غیرمتمرکز باشد؛ اما در این مقاله، در درجه اول به پلتفرمی اشاره می‌کنیم که از عملکرد مبادلات متمرکز الگوبرداری می‌کند. نکته اصلی این است که ریشه آن‌ها در بلاکچین وجود دارد. به‌علاوه اینکه کسی مسئولیت وجوه شما را برعهده نمی‌گیرد و زمانی‌که که با پیشنهادهای متمرکز سروکار دارید، به اطمینان زیادی برای انجام مبادله نیازی ندارید.
نحوه کار صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه است؟
صرافی غیرمتمرکز از برخی جهات مشابه نمونه‌های متمرکز خود هستند؛ اما از جهاتی دیگر تفاوت اساسی دارند. توجه کنید که چند نوع تبادل غیرمتمرکز در‌دسترس کاربران است. موضوع رایج در بین آن‌ها این است که سفارش‌ها به‌صورت زنجیره‌ای (با استفاده از قراردادهای هوشمند) انجام می‌شوند و کاربران در هیچ نقطه‌ای حق مالکیت خود را از بین نمی‌برند.
برخی از معاملات روی صرافی‌های غیرمتمرکز بین‌زنجیره‌ای صورت می‌گیرد؛ اما محبوب‌ترین آن‌ها حول دارایی‌‌هایی بلاکچینی مانند Ethereum یا Binance Chain انجام می‌شود.
سفارش‌های زنجیره‌ای
در برخی از مبادلات غیرمتمرکز، همه کارها به‌صورت زنجیره‌ای انجام می‌شود. هر سفارش و نیز تغییر و لغوی در بلاکچین نوشته شده است. این مسلماً شفاف‌ترین روش است؛ زیرا شما به شخص ثالثی اطمینان ندارید که سفارش‌ها را به شما ارسال کند و راهی برای مبهم‌کردن آن‌ها وجود ندارد.
متأسفانه این روش معایبی نیز دارد. ازآنجاکه از هر گره در شبکه می‌خواهید که سفارش را برای همیشه حفظ کند، در پایان هزینه‌ای پرداخت می‌کنید. شما باید صبر کنید تا ماینری پیامتان را به بلاکچین اضافه کند. این یعنی روش مذکور نیز ممکن است دست‌و‌پا گیر باشد. نمونه‌هایی از مد‌ل‌های سفارشی شامل Stellar و Bitshares DEXs است.
سفارش‌های خارج از زنجیره
صرافی‌های غیرمتمرکز خارج از زنجیره سفارش هنوز در برخی مواقع غیرمتمرکز، اما مسلماً متمرکزتر از مطالب قبلی هستند. به‌جای اینکه هر سفارش در Blockchain ارسال شود، آن‌ها در قسمتی میزبانی می‌شوند. برای مثال، پیاده‌سازی سفارش خارج از زنجیره شامل Binance DEX و IDEX و EtherDelta است.
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز
در بخش‌های قبلی به برخی از مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز در حرکات گسترده اشاره کرده‌ایم. حال بیایید کمی بیشتر درباره آن‌ها صحبت کنیم.
مزایای DEXها
بدون نیاز به انجام KYC
انجام KYC برای احراز هویت مشتریان و جلوگیری از پول‌شویی، برای آغاز فعالیت در بسیاری از صرافی‌ها و مبادله‌ها ضروری است. به‌دلایل نظارتی، افراد باید اغلب اسناد هویتی و اثبات آدرس خود را ارائه دهند.
این مسئله برای برخی افراد به نگرانی مهمی در‌زمینه حفظ حریم خصوصی تبدیل شده است. ازآنجاکه DEXها احراز هویت افراد را بررسی نمی‌کنند، افراد می‌توانند با داشتن کیف پول ارز دیجیتال، ثبت‌نام و خرید ارز دیجیتال خود را انجام دهند.
دراین‌میان، باید توجه کنید که برخی الزامات قانونی وجود دارند که سبب می‌شوند تا صرافی‌های غیرمتمرکز تا حدی به‌واسطه مرجع مرکزی اداره می‌شوند.
بدون ریسک برای طرف مقابل
جذابیت اصلی معامله و خرید ارز دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز این است که وجوه مشتریان را در‌اختیار ندارند. به همین ترتیب، حتی نقص فاجعه‌باری مانند هک Gox، بودجه کاربران را به‌خطر نمی‌اندازد یا اطلاعات شخصی آنان را فاش نمی‌کند.
توکن‌های فهرست‌نشده
توکن‌هایی که در صرافی‌های متمرکز ذکر نشده‌اند، با وجود عرضه و تقاضا، همچنان می‌توانند آزادانه در DEX معامله شوند.
معایب DEXها
قابلیت استفاده
صرافی غیرمتمرکز تقریباً به‌اندازه مبادلات سنتی کاربرپسند نیست. سیستم‌عامل‌های متمرکز معاملات و خرید ارز دیجیتال را در زمان واقعی ارائه می‌دهند که تحت‌تأثیر زمان بلاکچین نیستند. برای تازه‌واردانی که با ولت‌های ارز دیجیتال آشنا نیستند، CEXها تجربه بهتری ارائه می‌دهند.
به این نکته توجه کنید که اگر رمز ورود خود را فراموش کنید، می‌توانید آن را به‌سادگی بازیابی کنید. بااین‌حال، اگر عبارت Seed خود را از دست بدهید، بودجه شما در فضای مجازی جبران ناپذیر از بین می‌رود.
حجم معاملات و نقدینگی
حجم معاملات و خرید ارز دیجیتال در CEXها هنوزهم از DEXها كمتر است. شاید از همه مهم‌تر، CEXها نیز به نقدینگی تمایل بیشتری داشته باشند. نقدینگی معیاری است برای سهولت خرید ارز دیجیتال و فروش آن‌ها با قیمتی مناسب.
در بازار نرمال، قیمت پیشنهادها و سؤال‌ها اختلاف کمی دارد و این نشان‌دهنده رقابت زیاد بین خریداران و فروشندگان است. در بازارهای غیر‌نقدینگی، یافتن شخصی که بخواهد دارایی خود را با قیمتی مناسب معامله کند، دشوارتر است.
صرافی غیرمتمرکز در بازار خرید ارز دیجیتال هنوز نسبتاً گسترده نیست؛ بنابراین، همیشه رمزارزی که می‌خواهید با آن تجارت کنید، ممکن است در عرضه یا تقاضا وجود نداشته باشد.
این احتمال نیز وجود دارد که نتوانید جفت‌های معاملاتی مدنظر خود را پیدا کنید و اگر این کار را انجام دهید، رمزارزهای شما با قیمتی مناسب معامله نخواهند شد.
کارمزد‌های صرافی‌های غیرمتمرکز
کارمزدها همیشه در صرافی غیرمتمرکز زیاد نیستند؛ اما ممکن است گاهی کارمزدها افزایش پیدا کند؛ به‌ویژه هنگامی‌که شبکه شلوغ است.
جمع‌‌بندی
در سال‌های اخیر، بسیاری از مبادلات و خرید ارز دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز ظهور کرده‌اند که هریک تکرار تلاش‌های قبلی برای ساده‌سازی تجربه کاربری و ایجاد امکانات تجاری قدرتمندتر است.
در‌نهایت، به‌نظر می‌رسد این ایده تا حد زیادی با قوانین خود هم‌سو است و مانند ارزهای رمزپایه کاربران به اعتماد به شخص ثالث نیازی ندارند.
با ظهور DeFi، استفاده از DEXهای مبتنی‌بر Ethereum افزایش چشمگیری پیدا کرده‌اند. اگر این حرکت ادامه یابد، به‌احتمال زیاد شاهد نوآوری زیادی در فناوری کل صنعت خواهیم بود.
