بلاکچین کاربردهای زیادی دارد و از صنعت بانک و بیمه گرفته تا نظام سلامت و حمل‌‌و‌نقل در سراسر جهان از این فناوری استفاده می‌کنند. دراین‌میان، آنچه ظرفیت و میزان بهره‌برداری از این فناوری را در صنایع افزایش داده، قرارداد هوشمند است.
در‌واقع، به‌کمک قراردادهای هوشمند در بلاکچین می‌توان توافقات میان دو طرف را به‌صورت خودکار به‌اجرا درآورد. شایان ذکر است که کد‌نویسی قراردادهای هوشمند مانند برنامه‌های کامپیوتری انجام و باتوجهبه الگوریتم‌های شبکه بلاکچین اجرا می‌شود.
در این مقاله از بلاگ تترلند، به این پرسش پاسخ می‌دهیم که کاربردهای قرارداد هوشمند چیست و این قرارداد چه مزایایی دارد؟ پس تا پایان با ما همراه باشید.
قرارداد هوشمند چیست و چه اجزایی دارد؟
قرارداد هوشمند توافق و قراردادی بین دو شخص یا نهاد است که در قالب کدهای کامپیوتری برای اجرای خودکار برنامه‌ها برنامه‌‌ریزی شده است. قرارداد هوشمند با پروتکلی بدون واسطه اداره می‌شود. در‌واقع بلاکچین که دفترکلی غیرمتمرکز است، بندهای قرارداد هوشمند را ذخیره و اجرا می‌کند.
در قراردادهای هوشمند، خریدار بدون نیاز به واسطه مبلغ موردنیاز برای معامله را وارد حساب بلاکچین خود می‌کند و سپس این مبلغ باتوجهبه شرایط قرارداد به حساب طرف دیگر معامله واریز می‌شود و این یعنی حذف واسطه‌ها و کاهش هزینه‌ها. در قراردادهای هوشمند، امکان تغییر شرایط قرارداد و فسخ معامله و تقلب وجود ندارد.
هر اسمارت کانترکت یا قرارداد هوشمندی از پنج رکن اساسی تشکیل شده است که درادامه، به آنها اشاره می‌کنیم.
۱. موضوع قرارداد
موضوع قرارداد باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که قرارداد هوشمند به‌سرعت به آن دسترسی داشته باشد. به‌عنوان مثال، اگر در معامله قرار بر این است که به‌ازای پرداخت مبلغی مشخص یکی از طرفین قرارداد فایلی را دریافت کند، باید قرارداد به آن فایل دسترسی داشته باشد.
۲. امضا‌کنندگان
هر‌یک از طرفین قرارداد باید از‌طریق امضای دیجیتال رضایت و تأیید خود را درباره قرارداد اعلام کنند.
۳. اوراکل
اطلاعات خارج از بلاکچین به‌واسطه سیستم اوراکل به قرارداد هوشمند ارائه می‌شود. برای نمونه، اگر موضوع قرارداد به مسائل نفت‌و‌گاز مربوط است، برای بررسی قیمت روزانه نفت وب‌سایتی را در قرارداد تعریف می‌کنند.
۴. پلتفرم اختصاصی
قراردادهای هوشمند را ابتدا در سیستمی اختصاصی منتشر و سپس آن را میان کاربران توزیع می‌کنند. پس‌از‌آن، به پلتفرمی رسمی مانند بلاکچین اتریوم احتیاج است تا قراردادها اجرا شوند.
۵. شرایط قرارداد
شرایط و ضوابط قرارداد هوشمند معمولاً به زبان برنامه‌‌نویسی سالیدیتی نوشته و ثبت می‌شود. نکته دیگر اینکه شرایط قرارداد را متناسب با فضای آن می‌نویسند و طرفین باید تمام نکات آن نظیر قوانین و خسارت‌ها و تخفیف‌‌ها را رعایت کنند.
مزایای استفاده از قرارداد هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند مزایای زیادی دارند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
۱. مطمئن‌بودن
یکی از مزایای قراردادهای هوشمند استفاده از سیستم رمزنگاری و اجرای آن در بستری غیرمتمرکز و توزیع‌شده است. این موضوع احتمال تقلب و گم‌شدن و فسخ یک‌طرفه قرارداد را برای طرفین از بین میبرد.
۲. تنوع
قراردادهای هوشمند در طیف گسترده‌ای اجرا می‌شوند که باتوجهبه نوع معامله، می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید.
۳. حذف واسطه‌ها
اصلی‌ترین ویژگی قرارداد هوشمند را باید خود‌مختار‌بودن آن دانست. تنظیم و اجرای این قراردادها به واسطه نیازی ندارد و فقط طرفین قرارداد در آن دخالت می‌کنند.
۴. امنیت
سیستم رمزنگاری قراردادهای هوشمند احتمال هک‌کردن و دزدیدن داده‌های قرارداد را از بین میبرد.
۵. کاهش هزینه‌ها
استفاده از قرارداد هوشمند انجام انواع معاملات را امکان‌پذیر کرده است؛ به‌گونه‌ای که دیگر به پرداخت هزینه به دفاتر اسناد رسمی، بنگاه‌های معاملات ملکی و هر نوع واسطه دیگر نیازی نیست.
۶. کارآمدبودن
قراردادهای هوشمند را روی کاغذ نمی‌نویسند و این موضوع جابه‌جایی و انتقال و ارسال آنها را بسیار آسان‌تر از قراردادهای سنتی می‌کند. علاوه‌بر‌این، به حضور هر دو طرف قرارداد برای امضا در یک مکان نیازی نیست. این ویژگی‌ها قراردادهای هوشمند را کارآمدتر و به صرفه‌‌جویی در زمان کمک می‌کنند.
معایب قراردادهای هوشمند
مانند هر نوع قراردادی، قراردادهای هوشمند نیز معایبی دارند که درادامه، برخی از آنها را بیان می‌کنیم:
- برای تنظیم قرارداد هوشمند باید به‌سراغ افراد مسلط به کد‌نویسی و قوانین و ساختار بلاکچین بروید که این امر هزینه تنظیم قرارداد هوشمند را افزایش می‌دهد.
- تا‌به‌حال هیچ‌یک از دولت‌ها یا نهادهای قانونی قراردادهای هوشمند را به رسمیت نشناخته‌اند و از آنها برای مبادلات تجاری خود استفاده نکرده‌اند؛ به‌همین‌دلیل، هنوز موضع نهادهای رسمی درقبال این فناوری مشخص نیست و با ورود آنها به این مبحث، احتمال وضع قوانین جدیدی وجود دارد که شاید خوشایند همه نباشد.
- گاهی اوقات ممکن است در اوراکل‌ها مشکلاتی ایجاد شود و یکی از طرفین قرارداد سیستم را هک کند و اطلاعات آن را بر‌اساس منافعش تغییر دهد.
- کد‌نویسی قراردادهای هوشمند برعهده برنامه‌‌نویسان است که انجام این فرایند به‌واسطه انسان احتمال دارد با خطا همراه باشد.
- این نوع قرارداد حریم خصوصی طرفین را تحت‌الشعاع قرار و حریم خصوصی آنها را کاهش می‌دهد.
کاربردهای قرارداد هوشمند چیست؟
مهم‌ترین ویژگی قراردادهای هوشمند قابلیت اجرای تمام فعالیت‌ها در فضای دیجیتال است. ناگفته نماند که این قابلیت در صورتی امکان‌پذیر است که بتوان فعالیت مدنظر را به‌صورت دیجیتالی مشخص کرد. به‌طورکلی، کاربردهای مهم اسمارت کانترکت ازاین‌قرارند:
۱. اتوماسیون
خودکارسازی یا اتوماسیون با استفاده از قراردادهای هوشمند بسیار کاربرد دارد. به‌عنوان مثال، کشور‌ها با استفاده از این قابلیت می‌توانند اسناد مربوط به املاک و خودرو و سایر دارایی‌ها را بدون نیاز به نیروی انسانی ثبت کنند.
۲. دیفای
مهم‌ترین کاربرد قراردادهای هوشمند دیفای یا امور مالی است. دیفای تمام فعالیت‌های مالی مانند وام‌‌دهی و وام‌‌گیری و صرافی ارز دیجیتال را شامل می‌شود.
۳. ایجاد توکن جدید
یکی دیگر از کاربردهای مهم قراردادهای هوشمند ایجاد توکن‌های رمزارزی است. توکن‌های رمزارزی با استفاده از قراردادهای هوشمند پروژه ساخته و در همان پروژه کاربردشان تعیین می‌شود.
