اتریوم پلاسما (Ethereum Plasma) بلاکچینی مجزا، ولی متصل به شبکه اصلی یا مین‌نت اتریوم است که در آگوست۲۰۱۷، جوزف پون و ویتالیک بوترین آن را برای اولین‌بار مطرح کردند.
بهطورکلی، برای رشد و توسعه اتریوم چندین لایه راهکار مقیاس‌پذیری وجود دارد. زنجیره‌های پلاسما که کپی‌های کوچک‌تری از مین‌نت اتریوم هستند، یکی از این راهکارها به‌شمار می‌روند و اصطلاحاً به‌عنوان «زنجیره فرزند» (Child Chain) اتریوم مین‌نت شناخته می‌شوند.
مقیاس‌پذیری این فناوری از نوع برون‌زنجیره‌ای است که پردازش و اجرای تراکنش‌ها در آن با استفاده از مکانیزم اعتبارسنجی بلاک اختصاصی انجام می‌شود.
در این مطلب از بلاگ تترلند، فناوری پلاسمای اتریوم را معرفی و مزیت‌های آن را برای کاربران و کسب‌وکارها بیان می‌کنیم؛ پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
اتریوم پلاسما چیست؟
بهطورکلی، فریم‌ورک‌هایی وجود دارند که نسخه‌های کوچک‌تری از اتریوم اصلی (مین‌نت) ایجاد می‌کنند. این فریم‌ورک‌ها را معمولاً پلاسما می‌نامند و وجودشان باعث اعتماد تریدرها به بلاکچین اتریوم می‌شود که برای سرمایه‌گذاری در اتریوم ضروری است. زنجیره‌های فرعی یا نسخه‌های کوچک‌تر برای استفاده تریدرها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که نیازهای شخصی‌سازی‌شده آنان را بتوانند برآورده کنند.
ایده اصلی اتریوم پلاسما ایجاد چهارچوبی برای زنجیره‌های فرعی است که حداقل ارتباط و تعامل را با زنجیره اصلی (بلاکچین اتریوم) برقرار می‌کند. این چهارچوب به‌صورت درخت بلاکچین طراحی شده است که براساس سلسله‌مراتبی چندین زنجیره کوچک‌تر را روی زنجیره اصلی ایجاد می‌کند.
این زنجیره‌های کوچک‌تر نیز به‌عنوان زنجیره‌های پلاسما یا زنجیره‌های فرعی شناخته می‌شوند. شایان ذکر است که زنجیره‌های فرعی یادشده و زنجیره‌های کناری (Sidechains) شبیه هم هستند؛ اما ازنظر مفهومی تفاوت دارند.
ساختار پلاسما با استفاده از قراردادهای هوشمند و درخت مرکل ایجاد می‌شود که امکان ایجاد تعداد نامحدودی زنجیره فرعی را فراهم می‌کنند. این زنجیره‌های فرعی در‌واقع نسخه کوچک‌تر و فشرده‌شده بلاکچین اتریوم هستند. روی هر زنجیره فرعی می‌توان زنجیره‌های دیگری ایجاد کرد که در‌نهایت ساختاری شبیه به درخت به‌وجود می‌آورد.
در اتریوم پلاسما، زنجیره‌های این پروتکل روی بلاکچین دیگری به نام «زنجیره ریشه» (Root Chain) ساخته می‌شوند. پس‌از‌آن، هر زنجیره فرزند از این ریشه گرفته می‌شود و عموماً به‌واسطه قرارداد هوشمند اتریوم مستقر روی «زنجیره والد» (Parent Chain) مدیریت می‌شود.
عملکرد قرارداد هوشمند پلاسما شبیه پل واسطی است که امکان انتقال دارایی‌ها بین شبکه اصلی اتریوم و زنجیره‌های پلاسما را برای کاربران فراهم می‌کند. این امر زنجیره‌های پلاسما را به سایدچین‌ها شبیه می‌کند؛ اما به آن‌ها اجازه می‌دهد تا از امنیت مین‌نت اتریوم بهره‌مند شوند. این در حالی است که سایدچین‌ها خودشان مسئول تأمین امنیت خود هستند.
مزیت‌های اتریوم پلاسما چیست؟
مزیت‌های پلاسمای اتریوم بسیار است که در‌ادامه، به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
افزایش امنیت با مکانیزم گواه تقلب (Fraud Proof)
برای رسیدگی به مشکلاتی که ممکن است در زنجیره‌های Ethereum Plasma به‌وجود بیاید، مکانیزم گواه تقلب (Fraud Proof) به‌کار می‌رود. این مکانیزم به‌عنوان روش داوری درزمینه اختلافاتی استفاده می‌شود که ممکن است در تراکنش‌ها پیش آید. در‌صورتی‌که کاربری تراکنشی انجام داده باشد که با قوانین زنجیره بلاکچین مغایرت داشته باشد، با ارائه گواهی تقلب این تراکنش نامعتبر تلقی می‌شود.
از‌جمله نمونه‌های استفاده از گواه تقلب در زنجیره پلاسما می‌توان به مواقعی اشاره کرد که در آن کاربران سعی می‌کنند رمزارزی را دوباره خرج کنند. برای مثال، فرض کنید کاربری به نام X ارز خود را قبلاً به کاربری به نام Y فروخته است و اکنون در حال تلاش برای فروش دوباره همان ارز به کاربر دیگری باشد. برای جلوگیری از این اتفاق، کاربر Y با ارائه مدرکی که نشان دهد کاربر X قبلاً این ارز را خرج کرده و گواهی مرکل مربوط به تراکنش در بلاک، گواه تقلب تهیه می‌کند. وجود مکانیزم گواه تقلب باعث افزایش امنیت تراکنش‌ها در فناوری پلاسمای اتریوم می‌شود.
مقیاس‌پذیری
زنجیره‌های فرعی یکی از جنبه‌های مشکلات سه‌گانه بلاکچین در شبکه اتریوم را حل می‌کنند. آن‌ها مسئولیت پردازش تراکنش‌ها را از دوش زنجیره اصلی اتریوم برمی‌دارند؛ امری که به بلاکچین امکان بیشتری در مقیاس‌پذیری می‌دهد. با وجود زنجیره‌های فرعی، پردازش تراکنش‌های چندگانه به‌صورت هم‌زمان و بدون داشتن ریسک برای امنیت شبکه اتریوم امکان‌پذیر می‌شود.
ناگفته نماند که پردازش تراکنش‌ها در زنجیره‌های فرعی باعث کاهش ترافیک در زنجیره اصلی و تمرکز روی امنیت شبکه می‌شود. زنجیره‌های فرعی، تنها جایگاه پردازش تراکنش‌ها را فراهم نمی‌کنند؛ بلکه اعتبارسنج‌ها در زنجیره‌های فرعی تراکنش‌ها را تأیید و تکمیل می‌کنند. نکته دیگر اینکه زنجیره‌های فرعی به‌طور دوره‌ای به زنجیره اصلی اتریوم به‌روزرسانی می‌شوند تا از تطابق با زنجیره اصلی اطمینان حاصل شود.
با پردازش موازی تراکنش‌ها، مدیریت مستقل وضعیت، پردازش تراکنش‌ها خارج از زنجیره، به‌روزرسانی دوره‌ای به زنجیره اصلی اتریوم و ایجاد فضایی برای سفارشی‌سازی، زنجیره‌های فرعی مشکلات مربوط به مقیاس‌پذیری در اتریوم را حل و شرایط لازم برای مقیاس‌پذیری بیشتر اتریوم را فراهم می‌کنند.
چابکی
به‌کمک فناوری اتریوم پلاسما، پیاده‌سازی تراکنش‌ها در شبکه اتریوم ارزان‌تر و با ظرفیت اجرایی بیشتری انجام می‌شود. دلیل این موضوع آن است که علاوه‌بر ظرفیت و مقیاس‌پذیری، فناوری اتریوم پلاسما قابلیت تطبیق برای استفاده در مواقع خاص در اکوسیستمی مشخص را نیز دارد.
این ویژگی کمک می‌کند تا کسب‌وکارها و سازمان‌هایی که خدمات مرتبطی ارائه نمی‌دهند، در یک شبکه عمل کنند و با‌هم در تعامل باشند. با‌این‌حال با وجود چابکی این‌چنینی در اتریوم پلاسما، امکان اجرای قراردادهای هوشمند به‌کمک این فناوری وجود ندارد و فقط تراکنش‌های پایه‌ای مانند انتقال توکن و تعویض آن‌ها در شبکه امکان‌پذیر است.
سایر مزایای اتریوم پلاسما
- هزینه برای هر تراکنش کم است
- تراکنش‌های با ظرفیت درخورتوجه ارائه می‌شود.
- اصلاح زنجیره‌های پلاسما برای استفاده شخصی (کسب‌وکارها) امکان‌پذیر است و از آن‌ها برای کارهایی که با زنجیره اصلی مرتبط نیستند، نیز می‌توان استفاده کرد.
- کاربران تصادفی می‌توانند از زنجیره پلاسما برای تراکنش استفاده کنند.
- امکان سفارشی‌سازی زنجیره پلاسما براساس نیاز کاربران وجود دارد.
- اگر هر دو تریدر قبلاً در شبکه پلاسمایی ثبت‌نام کرده باشند، هزینه اضافی برای تریدرها ایجاد نمی‌شود (به ناظر نیاز ندارد).
