شبکه لایتنینگ (Lightning Network) یا شبکه آذرخش راهکاری فناورانه برای حل معضل کندی پردازش تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین است. این شبکه با هدایت بخشی از تراکنش‌ها به کانال‌های برون‌زنجیره‌ای یا آف‌چین، می‌تواند بار پردازشی شبکه اصلی بیت کوین را سبک‌تر کند و سرعت ارسال و دریافت تراکنش‌ها را افزایش دهد.
در این مقاله از بلاگ تترلند، شبکه لایتنینگ را معرفی می‌کنیم و از چگونگی عملکرد آن سخن می‌گوییم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.
شبکه لایتنینگ چیست؟
بیت کوین با وجود برخورداری از قابلیت‌های نوآورانه بسیار، با معضلی بزرگ دست‌به‌گریبان است و این معضل چیزی نیست جز «مقیاس‌پذیری». سازندگان بیت کوین در ابتدای کار، تنها در پی برپایی سیستم پرداخت غیرمتمرکزی بودند که در آن کاربران بتوانند به‌طور‌ناشناس با یکدیگر دست به تبادل ارزش بزنند.
با اقبال کاربران به بیت کوین و افزایش جهش‌وار شمار پذیرندگان آن، تراکنش‌های این شبکه کندتر و گران‌تر می‌شد؛ ازاین‌رو، توسعه‌دهندگان دست به کار شدند و راهکار «لایه‌های رمزارزی» را ابداع کردند. در این راهکار، هر شبکه بلاک چینی به چند لایه تقسیم می‌شود. لایه اولیه همان شبکه بلاک چین اصلی است و لایه‌های دوم، سوم و… در بستر آن بنا می‌شوند.
هر لایه، مکمل لایه زیرین خود است و عملکردش را بهبود می‌بخشد. شبکه لایتنینگ نیز لایه‌ای ثانویه برای شبکه بیت کوین است که با اتکا به «کانال‌های پرداخت خرد»، ظرفیت بلاک چین اصلی بیت کوین را برای پردازش کارآمدتر تراکنش‌ها افزایش می‌دهد.
شبکه لایتنینگ متشکل از چندین کانال پرداخت میان طرفین یک تراکنش یا کاربران بلاک چین بیت کوین است. کانال پرداخت سازوکاری است که پرداخت‌کننده و پذیرنده تراکنش را به‌هم متصل می‌کنند. با بهره‌گیری از این کانال‌ها، تراکنش‌های شبکه لایتنینگ درمقایسه‌با تراکنش‌های شبکه اصلی بیت کوین، با سرعت بیشتر و هزینه کمتری پردازش می‌شوند.
علاوه‌بر تسهیل مبادلات پولی روزمره، شبکه لایتنینگ می‌تواند دیگر انواع تراکنش‌های برون‌زنجیره‌ای را هم ساده‌تر کند. از‌جمله این تراکنش‌ها می‌توان به مبادله مستقیم ارزهای دیجیتال با‌هم اشاره کرد.
شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟
در سال ۲۰۱۶، دو تن از توسعه‌دهندگان بیت کوین به نام‌های جوزف پون (Joseph Poon) و تادئوس درایجا (Thaddeus Dryja) راهکار لایتنینگ را ابداع کردند و همچنان نیز به توسعه آن مشغول‌اند.
سرعت کند تأیید تراکنش‌ها و کاهش توان عملیاتی شبکه بیت کوین، دو محرک اصلی پون و همکارش برای طراحی شبکه لایتنینگ بود. در‌ادامه، معضلات شبکه بیت کوین را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
مشکلات پیش روی شبکه بیت کوین
بیت کوین از ابتدا هم قرار نبود که بتواند ازپس پردازش میلیون‌ها تراکنش بربیاید؛ بنابراین، این روزها این شبکه نوپا با معضل کندی پردازش تراکنش‌ها و کارمزدهای گزاف مواجه است. شبکه لایتنینگ با این هدف پا به میدان گذاشته است تا این مسائل را حل‌وفصل کند و زمینه‌ساز پذیرش فراگیر بیت کوین در گسترده‌ای جهانی شود.
سرعت تأیید تراکنش‌ها
پردازش تراکنش‌ها و تأیید نهایی آن‌ها در شبکه بیت کوین بسیار کند و گران انجام می‌شود. با سرازیرشدن میلیون‌ها کاربر به این شبکه نیز، حجم و تعداد تراکنش‌ها به‌طور‌پیوسته در حال افزایش و سختی استخراج بیت کوین هم روی مدار رشد قرار گرفته است. اگر قرار باشد بیت کوین به شبکه سراسری پرداخت تبدیل شود، باید بتواند ازپس پردازش هم‌زمان میلیون‌ها تراکنش بر بیاید.
مصرف انرژی
پردازش حجم انبوهی از تراکنش‌ها مستلزم مصرف انرژی فراوانی است. این میزان مصرف می‌تواند آن‌قدر گران تمام شود که استفاده از بلاک چین را به راهکاری پرهزینه و ناکارآمد تبدیل کند.
فعال‌سازی قابلیت‌هایی همچون قراردادهای هوشمند و قطعه‌کدهای چندامضایی
قراردادهای هوشمند و اسکریپت‌های چندامضایی را می‌توان شالوده و سنگ‌بنای شبکه لایتنینگ به‌شمار آورد. این قابلیت‌ها تضمین می‌کنند که دارایی کاربران در کانال‌های پرداخت به‌درستی منتقل می‌شود و در دام سرقت یا هک نمی‌افتد.
در شبکه لایتنینگ، میان طرفین معامله یا تراکنش یک کانال ایجاد می‌شود. این کانال ماهیتی برون‌زنجیره‌ای دارد. فرستنده و پذیرنده تراکنش می‌توانند بارها با‌هم در بستر یک کانال پرداخت مبادله مالی انجام دهند و پس از پایان مبادلات، نتیجه را در قالب تراکنشی واحد روی بلاک چین اصلی بیت کوین ثبت کنند.
بدین‌ترتیب، بار بسیار بزرگی از دوش بلاک چین بیت کوین برداشته و تراکنش‌های خرد با هزینه بسیار کمتر و سرعت بیشتری پردازش می‌شود.
شبکه لایتنینگ چه مخاطراتی به‌همراه دارد؟
آنچه می‌تواند شبکه لایتنینگ و استفاده فراگیر از آن را با مشکل مواجه کند، احتمال شکل‌گیری نظام پرداخت متمرکز است. در نظام بانکی متعارف، این بانک‌ها و نهادهای بزرگ مالی هستند که تمامی تراکنش‌ها را پردازش و ثبت می‌کنند. این احتمال وجود دارد که در شبکه لایتنینگ نیز شماری از کسب‌وکارها با سرمایه‌گذاری کلان و ایجاد اَبَرگره‌های پرداخت، به دالان‌های اصلی شبکه تبدیل شوند. با‌این‌حساب، بار‌دیگر شاهد ظهور گونه‌ای جدید از نهادهای متمرکز خواهیم بود و آرمان تمرکززدایی به‌دست فراموشی سپرده می‌شود.
بستن نابهنگام کانال با هدف کلاه‌برداری
یکی دیگر از ریسک‌های شبکه لایتنینگ، اقدام یکی از طرفین معامله برای بستن نابهنگام کانال است. برای مثال، فرض کنید دو نفر به نام‌های سام و جودی در حال معامله هستند و یکی از آن‌ها می‌خواهد کلاه‌برداری کند. او می‌تواند با بستن ناگهانی کانال پرداخت و ناتمام‌گذاشتن معامله، از طرف مقابل سرقت کند.
در این نمونه، سام و جودی هر‌کدام برای ایجاد کانال پرداخت، حساب‌های پشتوانه‌ای با موجودی ۰.۵ بیت کوین روی شبکه اصلی بیت کوین باز می‌کنند. حال در‌این‌میان، جودی کالای معامله‌شده به ارزش یک بیت کوین را برای سام ارسال می‌کند و کانال پرداخت را می‌بندد.
اگر سام کالا را دریافت کند و متقابلاً کانال را نبندد، آن‌گاه می‌تواند با ادعایی نادرست، وضعیت اولیه پیش از تراکنش را روی شبکه بیت کوین ثبت کند؛ گویی که هیچ معامله‌ای انجام نشده و کالایی هم ردوبدل نشده است. باوجوداین، سام کالایی به‌ارزش یک بیت کوین دریافت کرده و سر جودی بی‌کلاه مانده است.
کارمزدها
گرچه شبکه لایتنینگ درمقایسه‌با شبکه بیت کوین هزینه‌های بسیاری کمتری دارد، رایگان هم نیست. مسیریابی داده‌های پرداخت میان گره‌‌های لایتنینگ و کارمزدهای باز‌و‌بسته‌کردن کانال‌های پرداخت و ثبت نهایی تراکنش روی شبکه بیت کوین، همه مستلزم پرداخت کارمزد هستند.
جمع‌بندی
از چند سال پیش و با افزایش فزاینده شمار کاربران بیت کوین، بلاک چین میزبان این رمزارز با مشکلات متعددی در‌زمینه مقیاس‌پذیری مواجه شد. شبکه لایتنینگ مدعی است که می‌تواند با اتکا به کانال‌های پرداخت، معضلات بیت کوین را حل‌وفصل کند. گرچه این ادعا کمابیش درست است، لایتنینگ می‌تواند قواعد بازی در شبکه بیت کوین را به‌نفع بازیگران قدرتمند تغییر دهد و بار‌دیگر زمینه‌ساز حضور نهادهای مالی در نظام پرداخت غیرمتمرکز شود.
